Kleuren en variaties

Bij de tamme rat zijn de afgelopen jaren verschillende mutaties opgetreden. Een deel van de mutaties zijn in het wild ontstaan, een deel in de laboratorium en een deel bij hobbyfokkers. De mutaties kan je verdeling in vier groepen namelijk mutaties die ervoor zorgen dat de kleur anders wordt, mutaties die ervoor zorgen dat het gevlekt is of een patroon heeft (ook wel tekening en uitmonstering genoemd), mutaties die ervoor zorgen dat het haartype anders is en mutaties die ervoor zorgen dat de bouw van de rat wijzigt.

Bij de kleurmutaties speelt de zwarte mutatie een grote rol. Dit omdat het naast de kleurverandering ook de opbouw van de haarkleur wijzigt. Een normale agouti rat heeft haren die een driekleurige opbouw kent, namelijk onderkleur, tussenkleur en haarpunt. De mutatie zwart zorgt ervoor dat alle haren éénkleurig zijn. We noemen dit éénkleur of ook wel non-agouti. International wordt dit self genoemd. Vaak is de buikkleur iets lichter van kleur waardoor dit nog wel zichtbaar is. Maar dit is veel minder zichtbaar dan bij de agouti kleuren. De meeste andere kleurmutaties zoals cinnamon en Amerikaans blauw zorgen voor een transportprobleem van pigment. Terwijl zwart juist veroorzaakt wordt door overmatig aanmaak van pigment. Dit is de reden dat de meeste mutaties het grootste effect hebben wanneer het met zwart gecombineerd wordt.

Naast zwart is nog één ander mutatie die ervoor zorgt dat de haren éénkleurig worden en dat is de albino factor. Bij albino is alle pigment onttrokken. De ogen zijn daardoor doorzichtig en je ziet de bloedvaten. Dit is de reden dat de ogen rood van kleur zijn. Op dezelfde locus zijn ook nog andere mutaties ontstaan. Het gaat hier om de himalayan en siamees.

Ook zijn er mutaties opgetreden die alleen tot uiting komen in combinatie met een ander mutatie. Een voorbeeld van zo'n mutatie is burmees. Gecombineerd met himalayan of siamees, krijg je een burmees en worden de oogkleur zwart in plaats van rood. In combinatie met andere kleuren doet het niets. Een ander voorbeeld is pearl. Pearl heeft alleen effect op cinnamon en cinnamon gerelateerde kleuren zoals mink. Maar gecombineerd met andere kleurmutaties komt het niet altijd tot uiting of is het niet altijd zichtbaar.

De kleurslagen kan je verdelen in agouti kleuren, éénkleurig / non-agouti, kleuren met uitmonstering en kleuren gecombineerd met een tekening. Hieronder hebben wij een splitsing aangebracht in agouti basiskleuren, de non-agouti basiskleuren, mutaties die zorgen voor een uitmonstering, tekeningen en verandering van haar en lichaam. Het is mogelijk om allerlei kleuren en mutaties te combineren. Veel van deze combinaties zijn onstabiel en schommelen qua kleur of zijn zo licht van kleur dat er nauwelijks te onderscheiden is. Daarom is het in de praktijk soms moeilijk om precies te zeggen wat de genetische opbouw van de kleur is, tenzij de ouders en voorouders kleurzuiver zijn. Maar in de praktijk is dit bijna nooit het geval.

Agouti kleurslagen, de kleurmutaties op agouti basis

Hieronder staan de basis kleurmutaties die effect hebben op de pigmentvorming van de haren.


De éénkleurige (non-agouti) kleurslagen, de basis kleurmutaties die de haartype veranderen naar éénkleurig

Hieronder staan de basis kleurmutaties die naast het kleurpigment ook de haaropbouw wijzigen. Hierdoor wordt de kleur éénkleurig. Dit wordt ook wel non-agouti genoemd.


De éénkleurige (non-agouti) kleurslagen op zwartbasis

Wanneer de zwarte kleurmutatie gecombineerd wordt met een ander basis kleurmutatie, dan zijn alle haren éénkleurig. De kleur zwart wordt verdund door de ander mutatie waardoor een ander kleur ontstaat. Ondanks dat alle haren van haarwortel tot haar punt éénkleurig zijn, is het verschil tussen dekkleur en buikkleur is bij zwart en bij een aantal zwart gerelateerde kleuren nog wel zichtbaar. Maar het verschil is veel kleiner dan bij agouti kleurslagen.


Uitmonstering

Bij de tamme rat kennen wij de uitmonstering himalayan en siamees. Het gaat hier om een mutatie die op de c-locus ligt. Het gaat hier om de verschijnsel dat acromelanisme genoemd wordt. Dit verschijnsel zorgt ervoor dat delen van haren en pigment gevoelig wordt voor temperatuurverschillen. Deze mutatie kan met andere kleurslagen gecombineerd worden en zorgt ervoor dat de kleur van de point anders van kleur wordt. De meest himalayans en siamezen zijn op zwartbasis gefokt. Dit omdat hiervan de points het mooist zijn en op de rug minder ticking vertoont. De oogkleur is net zoals bij de albino rood van kleur.

Later zijn er andere mutaties opgetreden die incompleet dominant zijn en in combinatie met een ander op de c-locus liggende mutatie zoals albino, himalayan, siamees en marten, verandering teweeg brengen. Het gaat hier om de mutatie burmees en de donkeroog factor.



Marten / red en donkeroog marten / red

Ongeveer rond 2008 is een bijzonder mutatie ontstaan die de kleur grijzig maakt. De mutatie komt alleen tot uiting wanneer het met albino, himalayan of siamees gecombineerd wordt. Het lijkt dominant van aard te zijn. Tot heden is nog niet bevestigd of de mutatie op de c-locus ligt.



Tekeningen

Bij de tamme rat zijn verschillende mutaties opgetreden die een bepaald patroon genereren. Dit noemen wij een tekening. Een deel van deze mutaties zijn in het wild ontstaan en bij het vangen van wilde ratten eruit gevist.

Haarstructuren


Overige mutaties


Combinaties

De verschillende kleurmutaties, uitmonsteringen en tekeningen kunnen met elkaar gecombineerd worden. Hierdoor kunnen nieuwe kleuren ontstaan. Omdat bij de tamme rat kleurmutaties zijn die nagenoeg eenzelfde effect hebben, kunnen bepaalde kleurslagen met verschillende combinaties gemaakt worden.